Συλλογικές συμβάσεις εργασίας: Τι κρύβει η νέα συμφωνία - Τα θολά σημεία

  

 

 Μόλις ένας στους πέντε εργαζόμενους καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας, καθώς οι ελάχιστες συμβάσεις βρίσκονται σε ισχύ ενώ κάποιες από αυτές δεν έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές.

Πολλά ερωτηματικά δημιουργεί η Κοινωνική Συμφωνία που υπέγραψαν χθες το υπουργείο Εργασίας και οι κοινωνικοί εταίροι για την ενίσχυση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Ειδικότερα με στόχο την ενίσχυση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, καθώς σήμερα το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται από συμβάσεις κυμαίνεται μεταξύ του 20% έως 28% παρουσιάστηκε χθες πανηγυρικά από όλες τις πλευρές μία συμφωνία χωρίς πολλές λεπτομέρειες είχε όμως πολλά θολά σημεία.

Σύμφωνα με τους νομικούς δημιουργούνται ερωτήματα και θολά σημεία όπως:

- το θέμα της πλήρης μετενέργειας όλων των κανονιστικών όρων της ΣΣΕ μετά τη λήξη της τρίμηνης παράτασης δημιουργεί πρόβλημα καθώς όπως εξηγούν μπορεί να επιφέρει μειωμένους μισθούς στην περίπτωση υπογραφής ατομικών συμβάσεων. Έτσι εαν λήξει μία συλλογική σύμβαση και ο εργοδότης ζητήσει απο τον εργαζόμενο να υπογράψει ατομική σύμβαση θα αναγκαστεί να υπογράψει ατομική σύμβαση. Στο πλαίσιο αυτό δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί εάν θα έχει αναδρομική ισχύ και από πότε ισχύει.

- ο μηχανισμό ελέγχου του παραδεκτού των μονομερών αιτήσεων προσφυγής στον ΟΜΕΔ, με τη σύσταση και λειτουργία Επιτροπής στον ΟΜΕΔ, ο οποίος θα προχωρά σε προέλεγχο ότι συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις. Η Επιτροπή απαρτίζεται από έναν καθηγητή Νομικής Σχολής Εργατικού Δικαίου και έναν Δικαστή ανώτατου Δικαστηρίου, οι οποίοι θα επιλέγονται με θητεία από το Δ.Σ. του ΟΜΕΔ. Πρόκειται για μία επιτροπή χωρίς εμπειρία η οποία θα κληθεί ακόμη και να μεσολαβεί.

- Τι ισχύει για τις συμβάσεις που είναι σε ισχύ κατά την διάρκεια εφαρμογής της Κοινωνικής Συμφωνίας;

Ρήτρα εξαίρεσης

Η ρήτρα εξαίρεσης επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν οικονομική κρίση – βάσει του άρθρου 53 του νόμου 4635/2019 – αποτελεί άλλο ένα «αγκάθι». Η ενεργοποίησή της θα μπορούσε να υπονομεύσει τον στόχο, καθώς αφορά επιχειρήσεις με προπτωχευτική ή εξυγιαντική διαδικασία.

Συνδικαλιστές

Παράλληλα συνδικαλιστικά στελέχη αναρωτιούνται αν ο ρόλος της ΓΣΕΕ είναι να συνάπτει ή να συνυπογράφει κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας ως επικουρικό μέλος εφόσον προσκληθεί από μέλος της.

Το μέλος της ΓΣΕΕ Δημήτρης Καραγεωργόπουλος αναφέρθηκε στην ανάγκη ύπαρξης δημοσίου διαλόγου για την επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων χωρίς αυτονα σημαίνει ότι πρέπει να συμφωνούμε ή να σιωπούμε ως συνδικαλιστές απέναντι σε επιλογές που δημιουργούν σοβαρά θεσμικά ζητήματα.

Όπως τονίζει η επαναφορά των ΣΣΕ δεν μπορεί να οικοδομηθεί πάνω σε μηχανισμούς που περιορίζουν την αυτονομία των κλαδικών ομοσπονδιών, δυσκολεύουν την πρόσβαση στον ΟΜΕΔ και διατηρούν τον κατώτατο μισθό στα χέρια της εκάστοτε κυβέρνησης.

«Τέτοιοι όροι δεν ενισχύουν τη συλλογική διαπραγμάτευση, την περιορίζουν. Οφείλουμε ως ανώτατη συνδικαλιστική οργάνωση να υπερασπιστούμε το δικαίωμα των κλαδικών οργανώσεων να υπογράφουν και να διεκδικούν συλλογικές ρυθμίσεις χωρίς θεσμικούς “μεσάζοντες” και χωρίς πρόσθετα εμπόδια. Ο ρόλος που επιχειρούν κυβέρνηση και εργοδότες να μας αποδώσουν, δηλαδή του«ενδιάμεσου gatekeeper» που μπορεί να καθορίζει πότε μια κλαδική σύμβαση επεκτείνεται, αδικεί τη ΓΣΕΕ και μπορεί να θεωρηθεί ως υπονόμευση του κλαδικού συνδικαλισμού και πρότυπο ξένο προς τα ευρωπαϊκά πρότυπα συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Η συλλογική αυτονομία δεν είναι τεχνική λεπτομέρεια, είναι πυλώνας της δημοκρατίας στους χώρους δουλειάς.

Η σημερινή συμφωνία παρουσιάστηκε ως “ιστορική”. Την ιστορία όμως θα τη γράψει η πραγματικότητα: αν θα έχουμε ουσιαστική ενίσχυση των ΣΣΕ ή ένα πλαίσιο πιο ελεγχόμενο, με περιορισμούς που εξυπηρετούν περισσότερο τη σταθερότητα των εργοδοτών παρά τη δύναμη των εργαζομένων.

Είμαστε εδώ για να στηρίζουμε κάθε θετικό βήμα, αλλά και για να λέμε καθαρά τι δεν υπηρετεί τα συμφέροντα του κόσμου της εργασίας».

Ο εργατολόγος Γιάννης Καρούζος αναφέρει ότι οι παρεμβάσεις έχουν μία σημειολογική σημασία, κυρίως ως προς το γεγονός ότι καταργούνται μνημονιακές διατάξεις, αλλά και που πρακτικά αφορούν άμεσα την τσέπη των εργαζομένων, αλλά και τη δυνατότητα ενός κακού διευθυντικού δικαιώματος, μείωσης μισθών, που θα μπορούσε ο εργοδότης να ασκήσει την περίοδο που έληγε μια συλλογική σύμβαση εργασίας. Σύμφωνα με τις ισχύουσες μνημονιακές διατάξεις, η συλλογική σύμβαση εργασίας ή η διαιτητική απόφαση που λήγει, ισχύει για τρεις μήνες από τη λήξη της και μετά ο εργοδότης μπορεί να προβεί σε μια οριζόντια μείωση των μισθών, που αγγίζει ποσοστό 35-40%.

Επίσης αναφέρει ότι επανέρχεται, αν ψηφιστεί ο σχετικός νόμος που θα ρυθμίζει το ζήτημα αυτό, η ομαλή και καθολική μετενέργεια της συλλογικής σύμβασης εργασίας, που σημαίνει στην πράξη ότι, όταν λήγει μια συλλογική σύμβαση εργασίας ή μια διαιτητική απόφαση, δεν θα υπάρχει ανατροπή στα μισθοδοτικά καθεστώτα των εργαζομένων.

Επιπλέον, ιστορικής σημασίας αποτελεί η επαναφορά στη ΓΣΕΕ, μιας αρμοδιότητας σε εθνικό επίπεδο, που την είχαμε γνωρίσει στα χρόνια πλήρους ισχύος της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, ως προς όλα τα ζητήματα και όχι μόνο ως προς τα θεσμικά, όπως ισχύει σήμερα. Δηλαδή, του ρόλου της ΓΣΕΕ, να μπορεί να υπογράφει ύστερα από αίτηση μέλους της, κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας εθνικού επιπέδου, η οποία θα ισχύει για το σύνολο των εργαζομένων, ακόμα για εκείνους που δεν είναι συνδικαλιστικά ενταγμένοι, αρκεί να υπογράφει από την εργοδοτική πλευρά, μια τριτοβάθμια αντίστοιχη εργοδοτική οργάνωση. Μια τέτοια κλαδική, εθνικού βεληνεκούς, συλλογική σύμβαση εργασίας, θα ισχύει για όλους τους εργαζόμενους και για όλες τις επιχειρήσεις, χωρίς να ελέγχεται το ποσοστό της αντιπροσωπευτικότητας για την κήρυξή της ως υποχρεωτικής. Το ζήτημα δε αυτό, δηλαδή της προϋπόθεσης να κηρύσσεται μια συλλογική σύμβαση υποχρεωτική, σήμερα αγγίζει ένα ποσοστό 51% των εργαζομένων που δουλεύουν στις επιχειρήσεις, που συμμετέχουν στην εργοδοτική οργάνωση. Ένα ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό για μια εργοδοτική οργάνωση - να καλύπτει δηλαδή το 51% των εργαζομένων του κλάδου. Το ποσοστό αυτό αλλάζει με τη συμφωνία πλαίσιο, από 51% σε 40%. Η μείωση αυτή δεν είναι σημαντική. Ωστόσο είναι σημειολογική, ώστε να μην υπάρχει αποδυνάμωση των εργοδοτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων και να παραμένουν ισχυρές, αποφεύγοντας τη διαρροή των μελών τους, γεγονός που είχε παρατηρηθεί ειδικά την περίοδο των μνημονίων.

Ταυτόχρονα ελαχιστοποιείται η γραφειοκρατική διαδικασία, ενώπιον του ΟΜΕΔ. Εδώ δεν έχουμε συγκεκριμένες εξαγγελίες, παρά μόνο, ότι θα υπάρξει η σύσταση μιας επιστημονικής επιτροπής κύρους, η οποία θα προβαίνει σε προέλεγχο των αιτήσεων ως προς τις προϋποθέσεις για προσφυγή στη Μεσολάβηση και μονομερώς στη Διαιτησία. Ο προέλεγχος θα είναι τυπικός, αλλά και ουσιαστικός. Θα προ-ελέγχεται δηλαδή για τη Μεσολάβηση, αν έχουν αποτύχει οι διαπραγματεύσεις και για τη μονομερή προσφυγή στη Διαιτησία, αν η σχετική συλλογική διαφορά συνδέεται με την εθνική οικονομία, το δημόσιο συμφέρον ή όταν οι επιχειρήσεις είναι ΔΕΚΟ, έλεγχος που μέχρι σήμερα ανήκε στους διαιτητές.

1 στους 5

Μόλις ένας στους πέντε εργαζόμενους καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας, καθώς οι ελάχιστες συμβάσεις βρίσκονται σε ισχύ ενώ κάποιες από αυτές δεν έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές ώστε να καλύψουν το σύνολο του κλάδου παραγωγής.

Γενική είναι η παραδοχή ότι το σύστημα των συμβάσεων παραμένει έως και σήμερα σε πλήρη κατάρρευση μετά τις αλλαγές που επήλθαν στο νομικό καθεστώς το 2012. Το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται από κυμαίνεται μεταξύ του 20% έως 28%, όταν το 2010 καλύπτονταν το 100% των εργαζομένων.

Ενδεικτικό της ένδειας που επικρατεί στον τομέα των συλλογικών συμβάσεων είναι το γεγονός ότι κατά το 2024 υπογράφηκαν μόλις 18 κλαδικές συμβάσεις ενώ συνολικά βρίσκονταν σε ισχύ 47 που κάλυπταν 711.500 εργαζομένους.

Ωστόσο μόνο επτά από αυτές έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικά εκτελεστές δηλαδή εφαρμόζονται στο σύνολο των εργαζομένων του κλάδου. Ως εκ τούτου το πραγματικό ποσοστό κάλυψης είναι ακόμη χαμηλότερο και υπολογίζεται στο 20% περίπου. 

Πηγή: dnews.gr