Η 15η Οκτωβρίου 1940 αποτελεί μία από τις καθοριστικές ημερομηνίες της νεότερης ελληνικής ιστορίας και μάλιστα χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να μάθουμε όλα τα σπουδαία γεγονότα που σημάδεψαν εκείνη την ημέρα στη Ρώμη.
Γράφει ο Κώστας ΑσημακόπουλοςΤο απόρρητο ραντεβού ήταν στο επιβλητικό Παλάτσο Βενέτσια. Λίγοι γνώριζαν πως πρόκειται για Πολεμικό Συμβούλιο υπό τον Μπενίτο Μουσολίνι. Πραγματοποιήθηκε μία άκρως απόρρητη συνεδρίαση. Εκεί λήφθηκε η απόφαση για επίθεση εναντίον της Ελλάδας που ίσως επηρέασε την έκβαση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Με άλλα λόγια, ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος ουσιαστικά ξεκίνησε ερήμην της Ελλάδας 13 ημέρες πριν από την 28η Οκτωβρίου που γιορτάζουμε τη νίκη έπος επί των Ιταλών που φέρθηκαν με αλαζονεία. Όλα αυτά αποκρυσταλλώθηκαν χρόνια μετά. Εκείνες τις ημέρες όλοι είχαν στραμμένο το ενδιαφέρον τους στον βομβαρδισμό του Λονδίνου από τους Γερμανούς και ο Μουσολίνι ήθελε να κάνει κάτι το ξεχωριστό για να επιβεβαιώσει την κυριαρχία της Ιταλίας στον ευρωπαϊκό νότο. Τα γεγονότα εκείνης της μέρας του 1940 δεν έγιναν αμέσως γνωστά. Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια, για να έρθουν στη δημοσιότητα συγκλονιστικές μαρτυρίες από τα πρακτικά μιας ιστορικής συνεδρίασης που ήταν ουσιαστικά η ταφόπλακα της Ιταλίας όχι μόνο γιατί γνώρισε ταπεινωτική ήττα από την Ελλάδα αλλά επειδή με μαθηματική ακρίβεια την οδήγησε σε σύγκρουση με τη Γερμανία.
Ο Μουσολίνι ήθελε μία «επιτυχία»
Για να κατανοήσουμε τις στιγμές, θα πρέπει να κάνουμε σύντομη υπενθύμιση των γεγονότων. Το φθινόπωρο του 1940, οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης είχαν εμπλακεί στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Γερμανία είχε κατακτήσει τη Γαλλία σε χρόνο ρεκόρ και βρισκόταν σε εξέλιξη ο άγριος βομβαρδισμός του Λονδίνου. Ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας και ο αδιαφιλονίκητος πρωταγωνιστής. Αντίθετα, ο Μπενίτο Μουσολίνι δεν είχε να επιδείξει καμία μεγάλη επιτυχία, παρότι η Ιταλία είχε εμπλακεί σε διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις. Ο Μουσολίνι, θορυβημένος από τη ραγδαία άνοδο της δύναμης του Χίτλερ και επιδιώκοντας να αποδείξει ότι η Ιταλία μπορούσε να σταθεί ισότιμα στον Άξονα, αναζητούσε ένα εύκολο μέτωπο με έναν «εύκολο» αντίπαλο για να επιδείξει στρατιωτική ισχύ.
Το λάθος του Γκράτσι
Έχοντας κατακτήσει σχεδόν αμαχητί την Αλβανία, η Ελλάδα φάνταζε το «τέλειο θύμα». Οι Ιταλοί διπλωμάτες στην Αθήνα, και κυρίως ο πρεσβευτής της Ιταλίας Εμανουέλε Γκράτσι, μετέφεραν στο καθεστώς του Μουσολίνι την εντύπωση ότι η Ελλάδα ήταν στρατιωτικά και πολιτικά αδύναμη, γεγονός που επί του πεδίου αποδείχθηκε δραματικά λανθασμένο.
Το πολεμικό συμβούλιο που δε μάθαμε... ποτέ
Στο Παλάτσο Βενέτσια πρώτοι έφτασαν δύο αξιωματούχοι που έλεγξαν τον χώρο. Ακολούθησε η άφιξη των κορυφαίων στρατιωτικών και πολιτικών στελεχών της Ιταλίας και συγκεκριμένα του υπουργού Εξωτερικών και γαμπρού του, Γκαλεάτσο Τσιάνο, του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου, Πιέτρο Μπαντόλιο, του υπαρχηγού του Επιτελείου Στρατού, Ούγκο Καβαλλέρο και άλλων επιτελών και συνεργατών.
«Η Ελλάδα ψάρι που θα το καταπιούμε»
Ουσιαστικά δεν έγινε καν συμβούλιο, καθώς ο Μουσολίνι μετά από έναν φρενήρη μονόλογο ανακοίνωσε στους αρχηγούς την απόφασή του για επίθεση κατά της Ελλάδας. Δεν έγινε καμία διαβούλευση. Κανείς δεν τόλμησε να εκφράσει αντιρρήσεις στον Μουσολίνι, ο οποίος, σύμφωνα με τις μαρτυρίες που διασώζονται, φέρεται να είπε:
«Η Ελλάδα είναι ένα ψάρι που θα καταπιούμε σε λίγες ημέρες».
Παρά την αίσθηση υπεροχής που υπήρχε γενικά στην Ιταλία, ορισμένοι στρατιωτικοί εξέφρασαν επιφυλάξεις. Ο Μπαντόλιο προειδοποίησε πως οι ορεινές περιοχές της Ηπείρου, οι κακές καιρικές συνθήκες και ο επερχόμενος χειμώνας καθιστούσαν τις επιχειρήσεις δύσκολες. Ο Καβαλλέρο υπογράμμισε ότι ο στρατός δεν είχε ακόμα ολοκληρώσει την προετοιμασία του. Καθοριστική ήταν η στάση του Τσιάνο, καθώς, σύμφωνα με τα αρχεία της συνεδρίασης αλλά και με όσα έγραψε στο ημερολόγιό του, υποστήριξε τον Μουσολίνι σε εκείνη τη δραματική συνεδρίαση. Υποστήριξε τον «Ντούτσε» περισσότερο γιατί εκτίμησε πως ήταν μάταιο να του πάει κόντρα από το να κινδυνεύσει να μπει στον «πάγο».
«Ο Ντούτσε είναι αποφασισμένος να επιτεθεί στην Ελλάδα. Μιλά για θρίαμβο και γρήγορη νίκη. Κανείς δεν τολμά να τον αντικρούσει» έγραψε με νόημα ο Τσιάνο.
Η συνέχεια είναι γνωστή. Στις 28 Οκτωβρίου 1940, στις 5:30 το πρωί η Ιταλία επιτέθηκε στην Ελλάδα σε μία επιχείρηση που μόνο τυχαία δεν ήταν. Όλα είχαν προγραμματιστεί πολλές ημέρες νωρίτερα και η απόφαση πάρθηκε 15 Οκτωβρίου, σαν σήμερα πριν από 85 χρόνια. Η επιχείρηση ονομάστηκε “Operazione Emergenza G” (Επιχείρηση Έκτακτη Ανάγκη – Ελλάδα) και εκκινούσε από το έδαφος της Αλβανίας, όπου είχαν ήδη συγκεντρωθεί ιταλικά στρατεύματα.
Δεν ενημέρωσε τον Χίτλερ
Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα στοιχεία είναι πως ο Μουσολίνι δεν ενημέρωσε εκ των προτέρων τον Χίτλερ για την πρόθεσή του να επιτεθεί στην Ελλάδα. Το έκανε εκ των υστέρων, μία ολόκληρη εβδομάδα μετά τη συνεδρίαση της 15ης Οκτωβρίου (στις 22 Οκτωβρίου), προκαλώντας την οργή και την ανησυχία του Γερμανού ηγέτη, που φοβόταν πως η επίθεση θα άνοιγε νέο μέτωπο στα Βαλκάνια και θα αποσταθεροποιούσε τη στρατηγική του για την εκστρατεία κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Και όπως αποδείχτηκε, ο Χίτλερ είχε δίκιο που εξοργίστηκε με τον Ντούτσε αλλά πλέον ήταν αργά...
Δικαίωση Χίτλερ
Τα γεγονότα που ακολούθησαν δικαίωσαν την οργή του Χίτλερ καθώς η Ιταλία βούλιαξε στα βουνά της Πίνδου και η Γερμανία χρειάστηκε να ξοδέψει πολύτιμο χρόνο και δυνάμεις για να κατακτήσει κάθε σπιθαμή της Ελλάδας ενώ θα μπορούσε να εισβάλλει γρηγορότερα στην Σοβιετική Ένωση. Σύμφωνα με ιστορικούς και παρατηρητές εάν η Ιταλία δεν έκανε την επίθεση στην Ελλάδα, ίσως η Ελλάδα και όλα τα Βαλκάνια να μην έμπαιναν ποτέ στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο τόσο ενεργά ή να αργούσε σημαντικά η εμπλοκή τους και, τέλος πάντων, να μην είχαμε αυτές τις μεγάλες απώλειες και τις τεράστιες καταστροφές.
Ο πόλεμος κρίθηκε από την γκάφα του Ντούτσε
Άλλη εκτίμηση αναφέρει επίσης πως η Γερμανία πλήρωσε τα τραγικά λάθη του Μουσολίνι, καθώς την ώρα που προσπαθούσε να αιφνιδιάσει τους Σοβιετικούς, η είσοδος της Ιταλίας στην Ελλάδα και η ισχυροποίηση της Βρετανίας άλλαξαν τα δεδομένα. Έτσι η εμπλοκή της Γερμανίας στην Ελλάδα ήταν επιβεβλημένη, με τα γνωστά αποτελέσματα στην καθυστέρηση της επίθεσης προς τη Σοβιετική Ένωση.
Η απόφαση του Μουσολίνι θεωρήθηκε έκτοτε παρορμητική και στρατηγικά καταστροφική, καθώς η Ιταλία επιτέθηκε χωρίς επαρκή προετοιμασία, χωρίς ενημέρωση του συμμάχου της και υποτίμησε πλήρως την άμυνα της Ελλάδας, η οποία, όπως αποδείχθηκε, έκανε σημαντικές προετοιμασίες μήνες νωρίτερα.
Προβοκάτσιες και ψέμματα
Μετά τη συνεδρίαση της 15ης Οκτωβρίου 1940 στο Παλάτσο Βενέτσια της Ρώμης, ο στρατηγός Βισκόντι Πράσκα, διοικητής των ιταλικών δυνάμεων στην Αλβανία, έλαβε διαταγές να ξεκινήσει τις προετοιμασίες. Μεταφέρθηκαν εφόδια, μηχανικοί και πυροβολικό στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Προγραμματίστηκαν «προβοκάτσιες» στα σύνορα για να δικαιολογηθεί η επίθεση, ενώ οι Έλληνες στρατιώτες που απέκρουαν τις προκλήσεις αναφέρονταν.
Έγινε γνωστή πολλά χρόνια μετά...
Η συνεδρίαση της 15ης Οκτωβρίου δεν έγινε γνωστή τότε, καθώς ήταν απόρρητη. Οι ιταλικές εφημερίδες, ελεγχόμενες από το καθεστώς, παρουσίασαν την εισβολή ως «προληπτική ενέργεια» για την εξουδετέρωση βρετανικών βάσεων στην Ελλάδα. Ο διεθνής Τύπος (όπως οι Times και οι New York Times) έγραψε πως η Ιταλία «επιδιώκει ένα γρήγορο θρίαμβο, αλλά κινδυνεύει να εμπλακεί σε ορεινό πόλεμο χωρίς διέξοδο».
Η συνεδρίαση της 15ης Οκτωβρίου 1940 ήταν καθοριστική αλλά και μοιραία. Ο Μουσολίνι, παρασυρμένος από αλαζονεία και υπερεκτίμηση της δύναμής του, υποτίμησε το ελληνικό φρόνημα και τις επιχειρησιακές δυσκολίες. Η Ελλάδα, αντιθέτως, με περιορισμένα μέσα αλλά με υψηλό ηθικό, έγραψε ένα από τα πιο λαμπρά κεφάλαια της ιστορίας της, αντιστεκόμενη στην πρώτη φασιστική δύναμη που της επιτέθηκε. Η 15η Οκτωβρίου 1940, επομένως, δεν είναι απλώς η μέρα μιας συνεδρίασης στη Ρώμη — είναι το προοίμιο του “Όχι” που θα ενέπνεε ολόκληρη την Ευρώπη.
Πηγή: ethnos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αγαπητοί αναγνώστες,
Εκτιμούμε ιδιαίτερα τις απόψεις και τις σκέψεις σας. Σας ενθαρρύνουμε να συμμετέχετε ενεργά στις συζητήσεις, με σχόλια που προάγουν την καλοπροαίρετη ανταλλαγή απόψεων.
Για τη διασφάλιση ενός πολιτισμένου και φιλικού περιβάλλοντος, παρακαλούμε να αποφύγετε σχόλια που περιέχουν:
Υβριστικό ή ρατσιστικό περιεχόμενο.
Προσωπικές επιθέσεις ή μειωτικούς χαρακτηρισμούς.
Περιεχόμενο που παραβιάζει τη δεοντολογία ή τους κανόνες ευγένειας.
Η συντακτική ομάδα διατηρεί το δικαίωμα να διαγράφει σχόλια που δεν συμμορφώνονται με τους παραπάνω κανόνες, χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση.
Ευχαριστούμε για την κατανόηση και τη συνεργασία σας!
Aridaia-gegonota.blogspot.com