Οι μάχες στο Καϊμακτσαλάν

 

Μοιάζει με κυνήγι θησαυρού όμως δεν είναι.

Στην πραγματικότητα η ιστορία ενός τόπου συγκινεί τις επόμενες γενιές και νέοι άνθρωποι θέλουν να περπατήσουν τη γη που περπάτησαν οι πρόγονοί τους, να νιώσουν την ίδια συγκίνηση, την ίδια πίστη για τους αγώνες τους, να αφουγκραστούν τον παλμό των γεγονότων και στο τέλος να αποτίσουν φόρο τιμής σε όσους χάθηκαν για την ελευθερία της πατρίδας τους.

Ο τόπος μας, ειδικά η περιοχή Έδεσσας-Αλμωπίας-Σκύδρας, είναι γεμάτος τέτοιες ιστορίες και πολλοί επισκέπτες στην περιοχή μας δεν έρχονται μόνο για τους καταρράκτες και τα λουτρά, αλλά να βρουν τα μνημεία και τα μνήματα που άφησαν οι πρόγονοί τους κατά τη διάρκεια του Α’ΠΠ.

Για τους Σέρβους, όπως λέει η φίλη μας Biljana Marceta, το Καιμακτσαλάν δεν είναι απλώς ένα βουνό-είναι τόπος θυσίας, μνήμης και σεβασμού προς τους προγόνους.

Τότε, μεταξύ 1916-1918, κατά τον Α’ΠΠ, περίπου 150.000 Σέρβοι στρατιώτες είχαν στρατοπεδεύσει για δύο χρόνια μεταξύ Αμύνταιου και Αριδαίας, ερείπια ενός καραβανιού 400.000 ατόμων, που κυνηγημένος από τις Κεντρικές δυνάμεις κατέφυγε αρχικά στην Κέρκυρα, “Το νησί της Σωτηρίας” όπως το αποκαλούν, και στη συνέχεια στην περιοχή μας όπου μαζί με Γαλλικές, Βρετανικές, Ιταλικές και Ελληνικές μονάδες σχημάτισαν μια στρατιά 600.000 ατόμων, πολεμώντας στο Μακεδονικό Μέτωπο εναντίων Βουλγάρων και Γερμανών.

Οι μικρές ιστορίες από αυτά τα γεγονότα είναι πολλές ακόμη και σήμερα. Πρόσφατα γνώρισα ένα ηλικιωμένο ζευγάρι Άγγλων που είχαν έρθει αναζητώντας το Βρετανικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Σκύδρας, καθώς εκεί είχε γνωρίσει η γιαγιά, τον παππού της γυναίκας, όταν ήταν τραυματίας. Το συγκινητικό ήταν ότι το μικρό τους σπίτι στην Αγγλία είχε το όνομα Vertekop, το παλιό όνομα της Σκύδρας.

Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε ήρθαν εκπρόσωποι του συλλόγου Association Kajmakčalan της Σερβίας, αναζητώντας ιστορικά μνημεία της περιόδου, στηριγμένοι σε βιβλία και προφορικές μαρτυρίες. Είχα τη χαρά να τους υποδείξω την Σέρβικη βρύση στον παλιό δρόμο Αψάλου -Ξιαφιανής (πληροφορία από Τσίναλη Κοσμά) και τη θέση του Σέρβικου Νεκροταφείου που υπάρχει στη θέση Πάτημα, πάνω από το χωριό Παναγίτσα. Έτσι έμαθα ότι το συγκεκριμένο ήταν νεκροταφείο Αξιωματικών του Σερβικού στρατού, στην άκρη του υπήρχαν και τρεις Βούλγαροι στρατιώτες. Γνωρίζουν όλα τα άτομα που ήταν εκεί θαμμένα, για ορισμένους έχουν και φωτογραφίες, καθώς και το γεγονός ότι τα οστά από τους τάφους μεταφέρθηκαν τη δεκαετία του 1930 στα συμμαχικά Κοιμητήρια Θεσσαλονίκης του Ζέιτενλικ.

Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε τον Ιερό Ναό Αγίας Τριάδας στην Άρνισσα όπου γύρω από το παλιό καμπαναριό υπήρχε επίσης Σέρβικο Νεκροταφείο το οποίο και αυτό εκκενώθηκε από τα οστά την ίδια περίοδο. Ο εντοπισμός της συγκεκριμένης θέσης έγινε μέσω μιας σερβικής έκδοσης του 1921, όπου απεικονίζεται το συγκεκριμένο καμπαναριό!

Στόχος του συλλόγου η αποκάλυψη και ανάδειξη όλων των σωζόμενων μνημείων εκείνης της περιόδου, σε συνεργασία του εθνικού ιδρύματος πολιτιστικής κληρονομιάς Σερβίας με το Ελληνικό Κράτος και η δημιουργία ενός χώρου μνήμης, όπου θα συγκεντρωθούν όλα αυτά. Η δράση του συλλόγου έντονη και περιλαμβάνει, εκτός των άλλων, ξεναγήσεις σε μνημεία του Α’ΠΠ και καλοκαιρινά camp για παιδιά όπου μαθαίνοντας ιστορία περιποιούνται μνημεία εντός και εκτός Σερβίας.

Κάλεσμα για συνεργασία!

Εάν έχετε παλιές φωτογραφίες, ιστορίες ή πληροφορίες για σερβικά μνημεία, γέφυρες, κτίρια, βρύσες, νοσοκομεία, μνήματα ή νεκροταφεία, παρακαλώ επικοινωνήστε με τον ΕΟΣ Έδεσσας στο τηλέφωνο 6934610328 ή στείλτε μαιλ στο eosedessas@gmail.com. Η συμβολή σας θα βοηθήσει στη διατήρηση ενός σημαντικού μέρους της κοινής ιστορίας Ελλάδας-Σερβίας.

Σακης Παρασκευόπουλος

Πρόεδρος ΕΟΣ Έδεσσας