Ελευθερία Τύπου: Ουραγός η Ελλάδα στην Ε.Ε – 89η παγκοσμίως, πιο χαμηλά και από την Ουγγαρία του Όρμπαν

 

 

 «Κόλαφος» για την Ελλάδα η ετήσια έκθεση των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα. Καταρρέει η ελευθερία του Τύπου. Τι γίνεται στον υπόλοιπο πλανήτη.

Στον πάτο της λίστας με τις χώρες της Ε.Ε όσον αφορά στην ελευθερία του Τύπου βρέθηκε η Ελλάδα, για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, υποχωρώντας μάλιστα κατά μία θέση -από την 88η στην 89η- σε σχέση με πέρυσι στην παγκόσμια κατάταξη.

Μάλιστα, σύμφωνα με την κατάταξη των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF) για το 2025 για την Ελευθερία του Τύπου, η Ελλάδα βρίσκεται πίσω ακόμα και από χώρες όπως η Ουγγαρία (68η), το Κατάρ (79η), η Βοσνία (86η), η Αργεντινή του Χαβιέρ Μιλέι (87η), ενώ υστερεί ακόμα και σε σχέση με ορισμένες αφρικανικές και λιατινοαμερικανικές χώρες.

Όπως μάλιστα παρατηρούν οι RSF, «το μιντιακό τοπίο στην Αλβανία (σσ. βρίσκεται στην 80η θέση, πιο ψηλά δηλαδή από την Ελλάδα) και στην Ελλάδα (89η) καθορίζεται από συγκρούσεις συμφερόντων».

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και στην Κύπρο (77η θέση), όπως επίσης και στην Ουγγαρία (68η), «η θολή, άνιση διανομή της κρατικής διαφήμισης» δείχνει μία «επικίνδυνη εγγύτητα ανάμεσα στα ΜΜΕ και σε αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία».

Οι απειλές για την ελευθερία του Τύπου και η κατάταξη των χωρών

Ο Παγκόσμιος Δείκτης Ελευθερίας του Τύπου καθορίζεται από πέντε κύριους επιμέρους δείκτες (ασφάλεια δημοσιογράφων, κοινωνικό πλαίσιο, νομικό πλαίσιο, πολιτικό περιβάλλον, οικονομική κατάσταση). Από αυτές της πέντε βασικές συνιστώσες, ο δείκτης των οικονομικών συνθηκών ήταν αυτός που συνέβαλε περισσότερο στην επιδείνωση της παγκόσμιας βαθμολογίας το τρέχον έτος.

«Αν και οι σωματικές επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων είναι οι πιο ορατές παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου, η οικονομική πίεση είναι επίσης ένα σημαντικό, πιο ύπουλο πρόβλημα. Ο οικονομικός δείκτης στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου των RSF βρίσκεται πλέον σε ένα πρωτοφανές, κρίσιμο χαμηλό, καθώς η μείωσή του συνεχίστηκε το 2025. Ως αποτέλεσμα, η παγκόσμια κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου χαρακτηρίζεται πλέον ως «δύσκολη κατάσταση» για πρώτη φορά στην ιστορία του Δείκτη», τονίζουν οι RSF.

Όπως τονίζεται, η κατάσταση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό «στη συγκέντρωση ιδιοκτησίας, την πίεση από διαφημιστές και οικονομικούς υποστηρικτές, καθώς και στη δημόσια βοήθεια που περιορίζεται, απουσιάζει ή κατανέμεται με αδιαφανή τρόπο. Τα δεδομένα που μετρώνται από τον Δείκτη RSF δείχνουν σαφώς ότι τα σημερινά μέσα ενημέρωσης βρίσκονται παγιδευμένα μεταξύ της διατήρησης της συντακτικής τους ανεξαρτησίας και της διασφάλισης της οικονομικής τους επιβίωσης».

«Χωρίς οικονομική ανεξαρτησία, δεν μπορεί να υπάρξει ελεύθερος τύπος. Όταν οι δημοσιογράφοι φτωχαίνουν, δεν έχουν πλέον τα μέσα να αντισταθούν στους εχθρούς του Τύπου – εκείνους που υποστηρίζουν την παραπληροφόρηση και την προπαγάνδα», υπογραμμίζεται στην έκθεση.

Όσον αφορά στην παγκόσμια κατάταξη, στην κορυφή βρίσκεται η Νορβηγία, η Εσθονία, η Ολλανδία, η Σουηδία και η Φινλανδία, ενώ την πρώτη δεκάδα συμπληρώνουν η Δανία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ελβετία και η Τσεχία.

Στην τελευταία θέση της κατάταξης παγκοσμίως βρίσκεται η Ερυθραία, που καταλαμβάνει την 180η θέση. Στους ουραγούς παγκοσμίως περιλαμβάνονται επίσης η Βόρεια Κορέα (179η θέση), η Κίνα (178η), η Συρία (177η), το Ιράν (176ο), το Αφγανιστάν (175ο), το Τουρκμενιστάν (174ο), το Βιετνάμ (173ο), η Νικαράγουα (172η), η Ρωσία (171η) και η Αίγυπτος (170ή).

Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξαν οι RSF για τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου για το 2025, σε 160 από τις 180 χώρες που αξιολογήθηκαν, τα μέσα ενημέρωσης επιτυγχάνουν την οικονομική τους σταθερότητα «με δυσκολία» — ή «καθόλου».

Το πλέον ανησυχητικό στοιχείο ωστόσο είναι ότι μέσα ενημέρωσης κλείνουν λόγω οικονομικών δυσκολιών σε σχεδόν στο 1/3 των χωρών παγκοσμίως, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες (57η θέση, 2 θέσεις κάτω), στην Τυνησία (129η, 11 θέσεις κάτω) και στην Αργεντινή (87η, 21 θέσεις κάτω).

Καταστροφική χαρακτηρίζεται επίσης η κατάσταση στην Παλαιστίνη (163η θέση). Όπως σημειώνουν οι RSF, στη Γάζα, ο ισραηλινός στρατός κατέστρεψε ειδησεογραφικά γραφεία, σκότωσε σχεδόν 200 δημοσιογράφους και επέβαλε πλήρη αποκλεισμό στη Λωρίδα της Γάζας για πάνω από 18 μήνες. Στην Αϊτή (112η, 18 θέσεις κάτω), η έλλειψη πολιτικής σταθερότητας έχει επίσης βυθίσει την οικονομία των μέσων ενημέρωσης στο χάος.

Ακόμα και χώρες με σχετικά καλή κατάταξη, όπως η Νότια Αφρική (27η) και η Νέα Ζηλανδία (16η), δεν παραμένουν αλώβητες.

«Η οικονομική κρίση των ΜΜΕ είναι αισθητή μέρα στην ΕΕ και τα Βαλκάνια»

Ειδική αναφορά κάνουν οι RSF στην οικονομική κρίση των ΜΜΕ στην Ευρώπη, όπου μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ της ανατολικής και δυτικής ηπείρου και ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. «Η οικονομική κρίση των ΜΜΕ είναι αισθητή μέρα στην ΕΕ και τα Βαλκάνια», αναφέρουν. Ειδικά στα Βαλκάνια (Σλοβακία, Βοσνία, Σερβία, Κόσοβο) τα δημόσια μέσα ενημέρωσης «δοκιμάζουν μία υπαρξιακή κρίση εξαιτίας περικοπών στους προϋπολογισμούς και πολιτικού ελέγχου». Η έκθεση δεν παραλείπει να αναφερθεί στην «απότομη διακοπή της αμερικανικής βοήθειας», λόγω των περικοπών του προϋπολογισμού από την κυβέρνηση Τραμπ στα διεθνούς εμβέλειας Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL) και USAID.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης, όσον αφορά τη δυτική Ευρώπη, πως η Γαλλία έχει υποχωρήσει 4 θέσεις, όντας πλέον 25η παγκοσμίως, όπου επισημαίνεται πως «η αυξανόμενη συγκέντρωση (του ελέγχου των ΜΜΕ από λίγους πλούσιους ιδιοκτήτες) εμποδίζει την εκδοτική πολυφωνία, αυξάνει τον κίνδυνο αυτολογοκρισίας και εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την ανεξαρτησία των ΜΜΕ από τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα των μετόχων». Τόσο η Γαλλία, όσο και η Γερμανία, παρατηρούν οι RSF, δεν επέλεξαν να ενδυναμώσουν την βιωσιμότητα των προϋπολογισμών των δημόσιων μέσων ενημέρωσης.

Οι ΗΠΑ πρωτοστατούν στον οικονομικό στραγγαλισμό των ΜΜΕ

Σύμφωνα με την έρευνα των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, ηγετικό ρόλο στον οικονομικό στραγγαλισμό των ΜΜΕ κατέχουν οι ΗΠΑ, οι οποίες με βάση τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου κατατάσσονται το 2025 στην 57η θέση, δύο θέσεις χαμηλότερα σε σχέση με πέρυσι.

Όπως σημειώνουν, στις ΗΠΑ ο οικονομικός δείκτης έχει μειωθεί περισσότερο από 14 μονάδες σε δύο χρόνια. Η αμερικανική δημοσιογραφία υφίσταται το κύριο βάρος της οικονομικής ύφεσης: πάνω από το 60% των δημοσιογράφων και των ειδικών στα μέσα ενημέρωσης που συμμετείχαν σε έρευνα των RSF σε Αριζόνα, Φλόριντα, Νεβάδα και Πενσιλβάνια συμφωνούν ότι είναι «δύσκολο να κερδίζει κανείς τα προς το ζην ως δημοσιογράφος» και το 75% πιστεύει ότι «το μέσο ΜΜΕ παλεύει για την οικονομική του επιβίωση».

Επιπλέον, η πτώση που καταγράφει η χώρα, κατά 28 θέσεις, στον κοινωνικό δείκτη αποκαλύπτει ότι ο Τύπος λειτουργεί σε ένα ολοένα και πιο εχθρικό περιβάλλον.

Μάλιστα, επισημαίνεται ότι η δεύτερη θητεία του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ έχει ήδη εντείνει αυτήν την τάση, καθώς χρησιμοποιούνται ψευδή οικονομικά προσχήματα για να χειραγωγηθεί ο Τύπος. Με αυτόν τον τρόπο τερματίστηκε άξαφνα η χρηματοδότηση της Υπηρεσίας των ΗΠΑ για τα Παγκόσμια Μέσα Ενημέρωσης (USAGM), εξέλιξη που επηρέασε πολλά ειδησεογραφικά δίκτυα -όπως η Voice of America και το Radio Free Europe/Radio Liberty -και είχε ως αποτέλεσμα πάνω από 400 εκατομμύρια πολίτες παγκοσμίως να στερηθούν ξαφνικά την πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες.

Ομοίως, το πάγωμα της χρηματοδότησης προς την Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ (USAID) οδήγησε εκατοντάδες ειδησεογραφικά πρακτορεία διεθνώς σε κρίσιμη οικονομικής κατάσταση, αναγκάζοντας ορισμένα να κλείσουν — ιδιαίτερα στην Ουκρανία (62η θέση).

Πλήγμα η κυριαρχία των social media

Αυτές οι σοβαρές περικοπές χρηματοδότησης αποτελούν ένα επιπλέον πλήγμα στην οικονομική κατάσταση των μέσων ενημέρωσης που έχει ήδη αποδυναμωθεί από την κυριαρχία τεχνολογικών κολοσσών όπως η Google, η Apple, το Facebook, η Amazon και η Microsoft στη διάδοση πληροφοριών.

Αυτές οι σε μεγάλο βαθμό μη ρυθμιζόμενες πλατφόρμες απορροφούν ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο των διαφημιστικών εσόδων που κανονικά θα στήριζαν δημοσιογραφικούς οργανισμούς.

Οι συνολικές διαφημιστικές δαπάνες μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έφτασαν τα 247,3 δισ. δολάρια ΗΠΑ το 2024, σημειώνοντας αύξηση 14% σε σύγκριση με το 2023.

Επιπλέον, αυτές οι διαδικτυακές πλατφόρμες περιορίζουν περαιτέρω την Ελευθερία του Τύπου συμβάλλοντας στη διάδοση χειραγωγούμενου και παραπλανητικού περιεχομένου, ενισχύοντας την παραπληροφόρηση.

Αναρτήθηκε από: ieidiseis.gr